ตสฺเสว ปุคฺคลสฺส กามธาตุยา ทฺวีสุ เวทนาสุ ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย จ กามราคานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ปหีนา; ปฏิฆานุสโย น วตฺตพฺโพ ‘‘ปหีโน’’ติ วา ‘‘อปฺปหีโน’’ติ วาฯ ตสฺเสว ปุคฺคลสฺส ทุกฺขาย เวทนาย ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ปหีนา; กามราคานุสโย จ มานานุสโย จ น วตฺตพฺพา ‘‘ปหีนา’’ติ วา ‘‘อปฺปหีนา’’ติ วาฯ (ปญฺจกมูลกํ)
[296] (ก) ยสฺส ยตฺถ กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ภวราคานุสโย จ ปหีนา ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย ปหีโนติ? นตฺถิฯ
(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ อวิชฺชานุสโย ปหีโน ตสฺส ตตฺถ กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ภวราคานุสโย จ ปหีนาติ?
อรหโต รูปธาตุยา อรูปธาตุยา ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ภวราคานุสโย จ ปหีนา; กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ น วตฺตพฺพา ‘‘ปหีนา’’ติ วา ‘‘อปฺปหีนา’’ติ วาฯ ตสฺเสว ปุคฺคลสฺส กามธาตุยา ทฺวีสุ เวทนาสุ ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย จ กามราคานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ปหีนา; ปฏิฆานุสโย จ ภวราคานุสโย จ น วตฺตพฺพา ‘‘ปหีนา’’ติ วา ‘‘อปฺปหีนา’’ติ วาฯ ตสฺเสว ปุคฺคลสฺส ทุกฺขาย เวทนาย ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ปหีนา; กามราคานุสโย จ มานานุสโย จ ภวราคานุสโย จ น วตฺตพฺพา ‘‘ปหีนา’’ติ วา ‘‘อปฺปหีนา’’ติ วาฯ (ฉกฺกมูลกํ)
ปหีนวาเร อนุโลมํฯ
5. ปหีนวาร
(ฆ) ปฏิโลมปุคฺคโล
[297] (ก) ยสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ
(ข) ยสฺส วา ปน ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ